Nên uống khổ qua rừng tươi hay khô?

Ở Việt Nam, từ xưa đến nay khổ qua rừng (mướp đắng rừng) đã được sử dụng làm thuốc Đông y để điều trị nhiều bệnh, đặc biệt là bệnh tiểu đường, huyết áp cao, hỗ trợ điều trị bệnh ung thư... Tuy nhiên, nhiều người không hiểu khổ qua rừng (mướp đắng rừng) uống tươi hay khô tốt hơn. Câu trả lời sẽ có trong bài viết này:

1. Tiềm năng chữa bệnh của khổ qua rừng (mướp đắng rừng)

Khổ qua rừng, còn được gọi là mướp đắng rừng hoặc Momordica charantia, là một loại cây có tiềm năng chữa bệnh và có nhiều ứng dụng trong y học dân gian và nghiên cứu y học hiện đại. Dưới đây là 5 minh chứng từ nghiên cứu khoa học để chứng minh tác dụng hỗ trợ tiểu đường của khổ qua rừng (mướp đắng rừng):

1. Hiệu quả giảm đường huyết: Một nghiên cứu công bố trong tạp chí "Journal of Ethnopharmacology" vào năm 2015 đã kiểm tra tác dụng của chiết xuất khổ qua rừng đối với tiểu đường. Nghiên cứu này cho thấy rằng khổ qua rừng có khả năng giảm mức đường huyết sau khi ăn và cải thiện sự nhạy cảm của tế bào đối với insulin.

Khổ qua rừng quý hơn và có nhiều dược tính hơn khổ qua thường, có thể dùng tươi hay khô đều được

2. Cải thiện chức năng tuyến tụy: Một nghiên cứu được đăng trong "Journal of Clinical Biochemistry and Nutrition" vào năm 2007 đã tìm thấy rằng khổ qua rừng có thể cải thiện chức năng tuyến tụy bằng cách tăng sản xuất insulin và giảm tổn thương tuyến tụy.

3. Giảm cân và tăng cường quá trình chuyển hóa đường: Nghiên cứu này được công bố trong "Journal of Agricultural and Food Chemistry" vào năm 2011. Nó đã chỉ ra rằng khổ qua rừng có tác dụng giảm cân và cải thiện quá trình chuyển hóa đường ở người béo phì.

4. Giảm hàm lượng lipid trong máu: Một nghiên cứu trên chuột được đăng trong "Journal of Ethnopharmacology" vào năm 2003 đã báo cáo rằng khổ qua rừng có tác dụng giảm mức cholesterol và lipid trong máu, điều này có thể giúp giảm nguy cơ bệnh tim mạch ở người mắc tiểu đường.

5. Cải thiện sự nhạy cảm của tế bào đối với insulin: Một nghiên cứu trên tế bào đã được công bố trong "PLOS ONE" vào năm 2014. Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng một số hợp chất trong khổ qua rừng có khả năng cải thiện sự nhạy cảm của tế bào đối với insulin và giảm kháng insulin.

Ngoài tác dụng hỗ trợ tiểu đường nêu trên, khổ qua rừng (mướp đắng rừng) còn có các công dụng phải kể đến là:

Chống viêm nhiễm: Khổ qua rừng chứa các hợp chất có tác dụng chống viêm, giúp làm giảm triệu chứng viêm nhiễm trong cơ thể. Điều này có thể hữu ích trong việc điều trị các bệnh liên quan đến viêm nhiễm như viêm khớp và bệnh viêm gan.

Hỗ trợ tiêu hóa: Các nghiên cứu đã ghi nhận rằng khổ qua rừng có thể giúp tăng cường chức năng tiêu hóa và giảm triệu chứng tiêu chảy.

Chống oxi hóa: Khổ qua rừng chứa nhiều chất chống oxi hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương gây ra bởi các gốc tự do, có thể góp phần vào sự ngăn chặn sự phát triển của một số bệnh.

Giảm nguy cơ bệnh tim mạch: Một số nghiên cứu đã ghi nhận rằng khổ qua rừng có thể giảm mức cholesterol trong máu, điều này có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Đối phó với bệnh ung thư: Nhiều nghiên cứu trên tế bào và động vật đã đề xuất rằng các hợp chất trong khổ qua rừng có khả năng ngăn chặn sự phát triển của một số loại tế bào ung thư

Thu hoạch trái khổ qua rừng (Hình ảnh vùng trồng dược liệu khổ qua rừng tại Ô Môn-Cần Thơ)

2. Dùng khổ qua rừng (mướp đắng rừng) tươi hay khô thì tốt?

Theo Lương y Nguyễn Công Đức, khổ qua rừng quý hơn và có nhiều dược tính hơn khổ qua thường, có thể dùng tươi hay khô đều được. Tuy nhiên điều quan trọng là nguồn gốc xuất xứ của dược liệu, từ quá trình trồng, chăm sóc, thu hoạch, bảo quản phải đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm để khổ qua rừng có được hoạt chất tốt nhất từ đó phát huy được hết công dụng của dược liệu này

Cũng theo Lương y Nguyễn Công Đức, khổ qua rừng là loại dược liệu có thể sử dụng được cả thân, đọt, lá và trái. Như đã nói ở trên, để có được tác dụng tốt nhất thì nguồn gốc dược liệu đóng vai trò quan trọng: Đúng loài thực vật, thu hái khổ qua rừng tự nhiên trong rừng hoặc tại vùng trồng sạch, không tồn dư chất bảo vệ thực vật và phải được sơ chế làm khô sau khi thu hái không quá 24 giờ với phương pháp sấy sao cho đảm bảo không bị mất dược tính. Việc sử dụng khổ qua rừng tươi hay khô (điều kiện dược liệu chất lượng) không khác nhau về tác dụng. Tuy nhiên, nếu dược liệu khổ qua rừng được sấy khô thì dễ bảo quản hơn. Còn nếu dùng khổ qua rừng tươi thì đối với những người thích vị đắng của khổ qua rừng thì có thể thưởng thức vị nguyên bản của nó. Do đó, để tiện lợi cho việc sử dụng, lưu trữ lâu dài chúng ta nên lựa chọn khổ qua rừng khô tại vùng dược liệu khổ qua rừng uy tín, đảm bảo rõ nguồn gốc xuất xứ.

Hiện nay, trên thị trường đã cho ra đời nhiều dòng sản phẩm cũng chiết xuất từ thảo dược khổ qua rừng như dạng trà túi lọc  hoặc viên uống rất tiện lợi. Đối với dòng sản phẩm này có thể dễ dàng mang đi xa, dễ bảo quản và đã có phân chia liều lượng sẵn rất phù hợp cho người không có nhiều thời gian.

Sản phẩm Viên uống khổ qua rừng Mudaru được đông đảo người bệnh tiểu đường tin dùng hàng ngày

Mặc dù vậy, việc dùng khổ qua rừng tươi hay khô còn tùy thuộc vào từng bài thuốc, liều dùng và cần tham khảo ý kiến thầy thuốc để được tư vấn liều dùng phù hợp. Thông thường khổ qua rừng khô dùng sẽ tương ứng từ 10 – 15g dược liệu khô), tuy nhiên tối đa chỉ nên dùng đọt, lá, trái khoảng 50g/ngày.

3. Những lưu ý quan trọng khi sử dụng và chế biến khổ qua rừng (mướp đắng rừng)

Vị thuốc khổ qua rừng (mướp đắng rừng) được người dân sử dụng dưới nhiều dạng như dạng thuốc sắc, trà túi lọc, viên nang, và cao. Để tiện sử dụng, khổ qua rừng có thể được chế biến thành Trà khổ qua rừng. Trong quá trình sản xuất trà túi lọc, dược liệu khổ qua rừng phải được tuyển chọn, sàng lọc và rửa sạch bụi bẩn, cắt đồng kích thước trước khi sấy khô. Nguyên liệu khổ qua rừng được sấy trong nhà sấy kín, chỉ có nắng, gió…tránh tia UV cực tím làm sao cho đảm bảo không bị mất dược tính, sau đó mới vận chuyển đến nhà máy sản xuất theo quy trình nghiêm ngặt để ra được thành phẩm Trà khổ qua rừng Mudaru

Ngoài ra, khổ qua rừng cũng thường được kết hợp với các loại thảo mộc khác để tạo thành các sản phẩm khác nhau như: Trà cỏ ngọt, viên ngậm khổ qua rừng, Trà giảm cân, trà thanh nhiệt, viên uống khổ qua rừng ….

4. Những ai không được sử dụng khổ qua rừng (mướp đắng rừng)?

Mặc dù khổ qua rừng (mướp đắng rừng) có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng có một số người nên hạn chế hoặc tránh sử dụng nó hoàn toàn do một số lý do. Dưới đây là danh sách những người không nên sử dụng khổ qua rừng:

- Phụ nữ mang thai và cho con bú

- Người bị huyết áp thấp

- Người bị bệnh dạ dày và tiêu hóa

- Trẻ em

- Những người bị tỳ vị hư hàn, thể trạng yếu

Khổ qua rừng (mướp đắng rừng) có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng để đảm bảo an toàn và tận dụng tối đa giá trị dinh dưỡng của nó, nên dùng khổ qua rừng tươi hay khô thì bạn cần tuân theo các lưu ý trên khi sử dụng và chế biến nhé.

(Bài viết được tham khảo & tổng hợp từ nhiều nguồn tư liệu chuyên môn)

 Nga Doan